حمایت از غیرنظامیان در جنگ از منظر اسناد بین المللی وحقوق اسلام

حمایت از غیرنظامیان و ضرورت تفکیک میان نیروهای نظامی و غیرنظامی از اصول بنیادین حقوق بشردوستانه در حقوق بین الملل و اسلام می باشد. بر همین اساس از نظر حقوق بین الملل، حمایت از غیرنظامیان و احترام به کرامت ذاتی ایشان، بخشی از حقوق بین الملل عرفیِ لازم الاجراء را تشکیل می دهد. از سوی دیگر، برای حمایت از غیرنظامیان در اسناد بین المللی، معیار و تعریف خاصّی برای فرد غیرنظامی در نظر گرفته شده مبنی بر اینکه، غیرنظامی شخصی است که عضو نیروهای مسلّح نباشد. البته لازم به ذکر است، غیرنظامیان تا زمانی استحقاق حمایت و مصونیت از حملات نظامی را دارا می باشند که مشارکت مستقیمی در مخاصمات نداشته باشند. در احکام جهادی اسلام نیز، اصل اوّلیه اتخاذ شیوه هایی است که از جنگ و کشته شدن انسان های بی گناه و غیرنظامی جلوگیری شود. طبق دستورات اسلام، رعایت تفکیک بین افراد نظامی و غیرنظامی، در منازعات مسلحانه، با هر ماهیّت و شکلی، یک تکلیف است و جنگ فقط بین نیروهای مسلّح، جایز است. این دستوری است که خداوند متعال در آیه 190 سوره بقره، آن را صریحں اعلام کرده است: «و قاتلوا فی سبیل الله الذین یقاتلونکم و لا تعتدوا انّ الله لایحبّ المعتدین» در راه خدا با کسانی که با شما می جنگند، مبارزه کنید و تجاوز نکنید؛ زیرا خدا تجاوزکاران را دوست ندارد. طبق دلالت صریح این آیه، جنگ به کسانی اختصاص دارد که عملاً درگیر مبارزه هستند. بنابراین افرادی که در حقیقت نظامی نبوده یا دلیلی بر نظامی بودن آنان وجود ندارد و یا کسانی که قادر بر جنگ نیستند (مانند: زنان، کودکان، پیران، مجروحین و...) مورد حمایت قرار می گیرند و رزمندگان حق تعرّض به آنان را نخواهند داشت. واژگان کلیدی: حقوق بشردوستانه، جنگ، غیرنظامیان، حمایت، کرامت انسانی